29.06.2012 tarih ve 28338 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan “6327
sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanun ve
Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” la bireysel
emeklilik sisteminde değişiklikler yapıldı.
Yazımızın konusunu, 01.01.2013 yılından itibaren yürürlüğe girecek
olan Bireysel Emeklilik Sisteminde yapılan değişiklikler ve uygulamaya yönelik
açıklamalar oluşturmaktadır.
Bireysel Emeklilik Sisteminde (BES) Yürürlükteki Uygulama:
Bireysel emeklilik ve diğer şahıs sigortalarına ödenen katkı
paylarına (prim) ait belgeler;
Çalışılan işyerine verilerek aylık ücret bordrosunda bireysel
emeklilik sistemine ödenen primlerin %10’u şahıs sigortalarına ödenen
primlerin ise % 5’i gelir vergisi matrahından düşülmekte bu şekilde hesaplanan
fark kişinin ücretine ilave edilerek yine kişiye ödenmekteydi.(Bu uygulamaya 1
Ocak 2013 tarihine kadar devam edilecek.)
Ya da söz konusu prim ödemelerine ilişkin belgeler çalışılan
işyerine verilmeyerek, ödenen primler, birden fazla işyerinden ücret alınması
ve yıllık beyanname verilmesi durumunda yukarıdaki oranlar dikkate alınarak
ücret geliri için yıllık olarak verilen beyannamede indirim konusu
yapılmaktaydı.
01.01.2013 Tarihinden İtibaren Bireysel Emeklilik Sistemi
Uygulaması:
Bireysel emeklilik ve diğer şahıs sigortalarına ödenen katkı
paylarına (prim) ait belgelerin çalışılan işyerine verilerek aylık ücret
bordrosunda gelir vergisi matrahından düşülmesi uygulamasına son
veriliyor.Bunun yerine sadece Bireysel emeklilik hesabına yapılan
prim ödemelerine devlet katkısı uygulaması geliyor. Bireysel emeklilik hesabına
ödenen katkı paylarının %25’lik bölümü devlet tarafından ödenecek.Kişiler
tarafından bireysel emeklilik sisteminden çıkılması durumunda belli şartlara
göre devlet katkı payı dahil tutar geri alınabilecek.
Diğer şahıs sigortalarına ödenen katkı paylarına (prim) ait
belgelerin işyerine verilmesi uygulamasına son verildiğinden söz konusu
primlerin %15’i belli kurallar dahilinde birden fazla işyerinden ücret
alınması ve yıllık beyanname verilmesi durumunda yıllık olarak verilen
beyannamede indirim konusu yapılabilecek. Bu uygulamadan bireysel
emeklilik primleriçıkarıldı, şahıs sigortalarına ödenen primlerinin
beyanname üzerinden indirilme oranı %5’ten %15’e yükseltildi.
6327 KANUNUNLA YAPILAN DÜZENLEMELER:
1.Bireysel emeklilik sisteminden
ayrılanlara yapılan ödemelerde uygulanan istisnaya son verildi.
6327
kanunun 3.maddesine göre GVK’nın 22. maddesinde yapılan değişiklikle,29 Ağustos
2012 tarihinden itibaren bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan
ödemelerde uygulanan istisnaya son verildi.Bu düzenleme, 29 Ağustos
2012 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Önceki uygulamaya göre sistemden ayrılanlara yapılan ödemeler
üzerinden yapılan vergi kesintisinde ayrılış şekli dikkate alınıyordu.Örneğin,
sistemden maluliyet nedeniyle çıkan kişiye ödenen 100 TL’nin %25 TL’lik kısmı
istisna kapsamında değerlendirilerek 75 TL üzerinden vergi kesintisi
yapılıyordu. Keyfiyet nedeniyle ayrılanlara istisna uygulanmıyordu.
2.Bireysel emeklilik ve diğer
şahıs sigortalarından ayrılanlara anapara dahil tutar üzerinden yapılan ödemeler
üzerinden yapılan gelir vergisi kesintisi uygulaması kaldırıldı.
6327 kanunun 6.maddesine göre GVK’nın 75 maddesinde yapılan
değişiklikle, Bireysel emeklilik ve diğer şahıs sigortalarından ayrılanlara
yapılan ödemlerde sadece getiriler üzerinden vergi
kesintisi yapılacaktır.Bu düzenleme, 29 Ağustos 2012 tarihinde yürürlüğe
girecektir.
Örnek, Ahmet bey, bireysel emeklilik sistemine 08.10.2001 tarihinde
girmiş ve 23.09.2012 tarihinde sistemden ayrılmaya karar vermiştir.Tarih
itibariyle sistemde, 1000 TL’si ana para , 100 TL’si de anaparanın getirisi
olmak üzere 1.100 TL’si bulunmaktadır. Ahmet bey,bu tutarın tamamını almak
istemesi durumunda, 1.000 TL tutarındaki anapara için vergi ödemeyecek sadece
anaparanın getirisi (100 TL) üzerinden vergi ödeyecektir.
3.29.Haziran 2012 tarihinden
önce sisteminden ayrılanlardan anapara üzerinden yapılan gelir
vergisi kesintisi iade edilecek.
Kanun Geçici 1.maddesinde yapılan düzenlemeye göre, 7 Ekim 2001
tarihinden sonra, 29.Haziran 2012 tarihinden önce bireysel emeklilik
sisteminden ayrılanlardan anapara ve gelir toplamı üzerinden yapılan
gelir vergisi kesintisinin anaparaya isabet eden kısmı iade
edilecek.İade için 29 Ağustos 2012 tarihinden itibaren bir
yıl içinde vergi dairelerine başvurulması ve konuyla ilgili açılan
davalardan ve dava haklarından feragat edilmesi gerekiyor.Bu düzenleme, 29
Ağustos 2012 tarihinde yürürlüğe girecektir. (Bkz. 83 Sıra No.lu Gelir Vergisi
Sirküleri)
Örnek: Barkın bey, bireysel emeklilik sistemine 08.10.2001
tarihinde girmiş ve 23.08.2011 tarihinde sistemden ayrılmıştır.Tarih
itibariyle sistemde, 1.000 TL’si ana para , 100 TL’si de anaparanın getirisi olmak
üzere 1.100 TL’si bulunuyordu. Bu tutarın tamamını aldığında 1.100 TL
üzerinden vergi ödemişti.Barkın bey, 29 Ağustos 2012 tarihinden
itibaren bir yıl içinde vergi dairelerine başvurarak anapara (1.000 TL)
üzerinden ödediği vergi tutarını iade alabilecektir.
4.Bireysel emeklilik sisteminin
teşvikinde doğrudan devlet katkısı yöntemine geçiliyor.
Kanunun 29.maddesinde yapılan düzenlemeye göre, 01.01.2013
tarihinden itibaren Bireysel Emeklilik hesabına yatırılan her
katkı payı (İşveren tarafından ödenenler hariç) için %25 oranında devlet
katkısı yapılacak. Devlet Katkısı'nın üst limiti Aylık Brüt Asgari Ücretin
%25'i kadar olacak.
Yapılan
düzenlemelere göre;
- İşveren
tarafından ödenenler hariç, katılımcı adına bireysel emeklilik hesabına ödenen
katkı paylarının %25’ine karşılık gelen tutar, Devlet katkısı olarak
hesaplanacak ve Devlet bütçesine konulan ödenekten ilgili hesaba ödenecek,
- Devlet
katkısı, katkı payı ödemelerinden ayrı olarak takip edilecek ve Müsteşarlıkça
belirlenen yatırım araçlarında yatırıma yönlendirilecek,
-
Katılımcılardan;
a) En az
3 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı ve getirilerinin %15’ine,
b) En az
6 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı ve getirilerinin %35’ine,
c) En az
10 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı ve getirilerinin %60’ına,
d)
Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden
vefat veya malûliyet nedeniyle ayrılanlar Devlet katkısı ve getirilerinin
tamamına,hak kazanacaklar,
- Devlet
katkısı ve getirilerinden hak kazanılan tutarlar sistemden ayrılma veya
emeklilik durumunda katılımcıya ödenecek,
5.İşverenler tarafından
bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı payları vergi matrahının
tespitinde gider olarak dikkate
alınabilecek.
Kanun’un 4 üncü maddesi ile Gelir Vergisi
Kanunu’nun İndirilecek Giderler başlıklı 40. maddesinin birinci
fıkrasının (9) numaralı bendinde yapılan değişikliğe göre, işverenler
tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen ve vergi matrahının tespitinde
dikkate alınan katkı paylarının toplamı, ödemenin yapıldığı ayda elde edilen
ücretin % 15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır.
6.01.01.2013 tarihinden geçerli
olmak üzere bireysel emeklilik sistemine göre ödenen katkı paylarının ücret gelir vergisi matrahından
indirilmesi uygulamasına son veriliyor.
Kanunun 5.maddesine göre GVK’nın 63 maddesinin 3.fıkrasında
yapılan değişiklikle, bireysel emeklilik sistemine göre ödenen katkı paylarının
ücret gelir vergisi matrahından indirilmesi uygulamasına son verildi. Bu
düzenleme, 1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Örnek, bireysel emeklilik sistemine aylık 100 TL prim ödeyen Bartu
bey, 1 Ocak 2013 tarihinden sonra prim ödediğine dair belgeyi işverene sunarak
herhangi bir ödeme alamayacak.Eğer Bartu bey yıllık beyanname veriyorsa bu
tutarı beyanname üzerinde de indiremeyecek.
7.01.01.2013 tarihinden geçerli
olmak bireysel emeklilik sistemine göre ödenen katkı paylarının yıllık beyanname üzerinden
indirilebilmesi uygulamasına son veriliyor.
Gelir Vergisi kanunun 63. ve 89. maddesinde yapılan
düzenlemeyle aynı kanunun 85. Maddesi kapsamında Yıllık Vergisi
beyannamesi veren mükelleflerin bireysel emeklilik sistemine
göre ödenen katkı paylarının yıllık beyanname üzerinden indirilebilmesi
uygulamasına son verildi.Yeni düzenlemeye göre verilen beyanname üzerinden
sadece şahıs sigortası primleri indirilebilecek.(GVK. 63/3)
Bu düzenleme, 1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden
yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem
yapılacaktır .)